Het Recht Moet Zijn Loop Hebben

Aantekeningen uit Zambia. Afl. 8: Over verloedering, intriges en corruptie in een Zambiaans provincieplaatsje.

Zolang er maar water uit komt.......

Peter is een wat oudere mijnheer die door een Duitse ontwikkelingsorganisatie geplaatst is bij het lokale waterbedrijf. Hij is financieel/economisch adviseur.

Hij leek, buiten het werk, een vrolijke frans te zijn die zich in de lokale nachtclubs vermaakte met veel alcohol en nog meer lokale dames.

Voorheen werkte hij in Moçambique. Daar was Peter tegen een plaatselijke schoonheid aangelopen, Soe. Hij trouwde met haar. Uit het huwelijk zijn twee kinderen geboren. Het eerste kind is nu acht jaar oud. Zij is even donker als de moeder en volbloed afrikaanse. Peter kon de biologische vader niet zijn. Àla, Peter was niet kleinhartig en stapte daar over heen. Het tweede en jongste kind uit dit huwelijk had wel de huidskleur en andere lichamelijke kenmerken van een gemengd blank-donker biologisch ouderschap.

Soe had geen werk. Zij hing thuis rond met de kinderen, schold ze naar hartelust uit en als dat niet goed genoeg was dan konden ze een forse pats om de oren krijgen. Gelukkig behoorde zij wel tot een kerkgenootschap en daar ging zij trouw elke zondag naar toe. In de kerk leerde zij M. kennen. (Nee, niet die M. van de corrupte landuitgifte uit een vorige aflevering! Wij hebben stapels M’s! Maar voor het gemak, en om ze beter uit elkaar te houden, laat ik deze authentieke autochtoon Bolle Macha noemen). Macha en het Moçambicaanse zonnetje konden het goed met elkaar vinden, op die zondagen, en lieten de religeuze beleving tot diep in de avond voortduren.
      “Ach,” verklaarde Soe, “als hij het doet, uitgaan en laat thuiskomen, waarom ik dan niet? Luister wat mij overkomen is. Iemand belt me laat op en zegt dat mijn man in Leon’s Lodge is met een meid. Ik er op af. Taxi geboekt. Dat kost allemaal geld. En ja hoor,  wie betrapte ik daar?!”

     Ja zeker (surprise, surprise!), haar eigen Peter met één van die sloeries van de nachtclub. Of waren het er meer?

      “Hij ook, ik ook!” verklaarde Soe. Het was duidelijk, deze dame hield van symmetrie.

Peter had ook een relatie met Bolle Macha. Bolle was zijn baas, het opperhoofd van het waterbedrijf.

De Duitse OS (= Ontwikkelings Samenwerking) is al vele jaren bezig met de watervoorziening in Zambia, en met name in de zuidelijke provincie. Daar waren hele goede redenen voor: het was slecht gesteld met de watervoorziening en genoeg goed water behoort tot het rijtje basisvoorwaarden voor een Aanvaardbaar Algemeen Beschaaft Bestaan, de zg. A.A.B.B. norm.  Er  werd fors veel Duits geld in de watervoorzieningen gepompt ten einde de noodzakelijke kapitaalsinvesteringen te kunnen plegen en er werden technische deskundigen ingezet die vooral moesten nalopen of de projecten naar wens verliepen inclusief het financiele beheer en het bestuur in het algemeen. (Terzijde: Deze inspanningen hebben wel zeker resultaat opgeleverd. Alleen bij uitzondering is het kraanwater nu echt smerig, bij voorbeeld na de eerste regens van het seizoen. Een paar jaar geleden was dat anders. Toen was het kraanwater alleen bij uitzondering zichtbaar schoon. Ook zonder eerste regens kon het zo donker als koffie uit de kraan komen). Het provinciale waterbedrijf werd gereorganiseerd en geherstructureerd: was het bedrijf voorheen opgebouwd als een overheidsbedrijf werkzaam in een aantal gemeenten, nu is het “in principe” een zelfstandig bedrijf.  Waarin echter de gemeenten nog steeds veel te zeggen hebben middels de Raad van Bestuur. Het is dus geen echte zakelijke onderneming en ook geen echt overheidsbedrijf, het zit er tussen in. Het gebrek aan wat hier “transparancy and accountability” heet,  zoiets als doorzichtige financiële verantwoording -  een gebrek eigen aan vele lokale overheidsdiensten - is ook na de hervormingen niet weg te branden uit het waterbedrijf. Waarom? Niet zo naif lezer: ook in Zambia weet men heel goed dat het dom is om de kip te slachten die de gouden eieren legt; en dat met hoe meer mensen je de cake deelt, des te kleiner de stukjes worden.

Het directeurschap van het waterbedrijf of van één van de gemeentelijke takken was en is een lucratieve functie. Zelfs al is er nu controle op de manier waarop de bedrijfsleiding het geld uitgeeft, dan heeft een directeur nog steeds speelruimte om naar eigen goeddunken te bepalen waaraan dat gebeurt - één reden waarom Bolle Macha in een pracht van een 4WD kan rondrijden. Nu is het waar dat Macho een stevige, grote auto nodig heeft. Zijn omvang is zo enorm dat hij onmogelijk in een klein autotje kan gaan zitten en zijn gewicht maakte het ook zeer wenselijk om een stevige wagen met Xtra solide schokbrekers te hebben. Waarlijk, een gewichtig mens.

 

 

Peter is (bij mijn weten) de derde ontwikkelingsdeskundige die op financieel-economisch gebied met het waterbedrijf moest samenwerken. De eerste was binnen een jaar vertrokken nadat hij aan zijn opdrachtgevers gemeld had dat de hele top van het bedrijf gesaneerd moest worden -  geld in een bedrijf pompen met zoveel rotte appels erin was water naar de zee dragen, bij wijze van spreken. Zijn opvolger pakte het wat diplomatieker aan waardoor er een beperkte schoonmaak doorgevoerd werd – voldoende om de Duitse geldstroom en zijn baan te behouden. Totdat hij overgeplaatst werd, naar een ander deel van Zambia met alweer een slecht waterleidingbedrijf. Daar zijn er genoeg van. Peter, in overeenstemming met zijn verantwoordelijke functie, leverde adviezen over hoe het financieel beter kon; en zijn laatste advies was vertrouwelijk op schrift gesteld. Uit dat vertrouwelijke advies kon afgeleid worden dat het bedrijf leed onder financieel wanbeheer waar Macha verantwoordelijk voor was.

Gerommel binnenskamers bij het waterbedrijf was niets nieuws. De ontwikkelingen binnen het familieleven van Peter waren dat wel. Het Moçambicaanse zonnetje klaagde Peter, haar echtgenoot, aan bij de lokale politie vanwege seksueel misbruik van haar achtjarige dochter, het niet door Peter verwekte kind. Het kwam tot een rechtszaak, hier in Choma. Choma heeft een lagere rechtbank, het zogenaamde magistratenhof. Er brak natuurlijk reuze veel stannis uit. De lokale radio schonk ruim aandacht aan het sensationele gebeuren, het roddel & klets circuit draaide op volle toeren, Peter moest van zijn organisatie ophouden met werken totdat de boel opgelost was en Macha verhuisde de echtgenote van Peter en de twee kinderen naar Lusaka om opgevangen te worden door een organisatie die dames als Soe opvangt.

Peter ontkende de beschuldiging met kracht en wordt daarin gesteund door de medische verklaringen van de drie doktoren die het meisje onderzocht hadden, direct na de aantijgingen; en de verklaring van het meisje zelf, het vermeende slachtoffer. De artsen hadden geen letsel kunnen constateren dat onvermijdelijk aanwezig zou zijn geweest in geval van daadwerkelijke penetratie. Het meisje zelf ontkende dat Peter sex met haar gehad zou hebben.

 

 

Na een tijdje kreeg Soe genoeg van het leven in een tehuis in Lusaka; zij had geen geld, het eten was slecht en nu had ze de kinderen de hele tijd om zich heen want naar school gaan was er niet bij. Een zus van Macha nam contact op met Peter, teneinde een schikking te treffen. Het zonnetje, sprak zij, was bereid haar beschuldigingen in te trekken als Peter haar 200 miljoen Kwacha zou geven (ongeveer € 30,000) en de auto. Daarmee kon zij dan wel uit de voeten. Peter weigerde.
    “Dan lijkt het alsof ik toch schuldig ben,” verklaarde hij. Daarnaast is het ook zo dat, als het eenmaal zover gekomen is, hier de Aanklager het geding voert, namens het volk, of Soe daar nu door mee wil gaan of niet. Het recht moet zijn loop hebben.

En dus liep de aangespannen rechtszaak door. Afgelopen maandag was de uitspraak. Het hof, ondanks de afwezigheid van enig medisch bewijs, en de ontkenning van het meisje zelf, achte Peter schuldig. De ongetwijfeld respectable beweegredenen van het hof zijn mij niet bekend. Het kan ook zijn dat Peter wat strategische informatie achter gehouden heeft. Duidelijk is natuurlijk wel dat de optie voor een minzame schikking zoals hierboven vermeld open blijft – en dat de mogelijkheid voor Peter om het in Zambia lang genoeg uit te kunnen zingen om zijn recht in hoger beroep te halen steeds kleiner wordt...... Tja, en wat betreft die vertrouwelijke aanbevelingen voor een betere financiële huishouding bij het waterbedrijf, die zijn intussen wel uit het zicht verdwenen.

*     *    *

O, voor ik het vergeet, dit is natuurlijk een geheel fictief verhaal. Choma bestaat niet, het magistratenhof bestaat niet en het moçambicaanse zonnetje is met de noorderzon vertrokken......   Macha zit vast in de waterleiding en Peter is ondertussen aan een nieuwe vriendin begonnen die reeds de eerste tekenen van zwangerschap aan het vertonen is.

    L’Histoire se repète. Dat van die zwangerschap is echt niet waar, dat is een artistieke vrijheid ter wille van een beter verhaal. Wel echt is dat bij het hooggerechtshof de problemen opgelost zijn, wat Peter betreft, want de zaak is geseponeerd. In het beste geval vanwege niet toevankelijk verklaard. Maar daarover heeft Peter zich niet uit gelaten. Tot nu toe. Van Peter zien we ook niet veel meer. Hij is uit het zicht verdwenen. Met wie?